چرا با زبان فارسی دشمنی می‌کنند؟
تاریخ انتشار: ۱۷ اسفند ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۹۰۲۶۵۵
اصغر دادبه در تولد ۳۰ سالگی موسسه پژوهشی میراث مکتوب در سخنانی گفت: اگر زبان فارسی میراث ارزشمند نداشت، این همه دشمنی برای چه بود؟ با چیزی که ارزش دارد و حس می‌کنند مزاحم است، دشمنی می‌کنند.
به گزارش ایسنا، آیین گرامی‌داشت سی‌اُمین سال تأسیس مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب، عصر چهارشنبه (شانزدهم اسفند) در پژوهشکده فرهنگ، هنر و معماری برگزار شد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
حوزه فرهنگ ورای مرزهای سیاسی است
در آغاز این برنامه، محمدمهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در سخنانی گفت: ۳۰ سالگی مؤسسه‌ای منحصربه‌فرد را جشن می‌گیریم که به دلایل متعدد، ارزیابی من از روند کارش مثبت است.
او در ادامه گفت: مهمترین مأموریت میراث مکتوب، احیا و ترویج تراث ارجمند و ارزشمند ایران فرهنگی است که نیازمند بازشناسی آن هستیم. اگرچه امروز مرزهای سیاسی، حواشی و دلخوری‌هایی را پدید می‌آورند اما حوزه فرهنگ ورای مرزهای سیاسی است. ما در این حوزه با قدمتی چندهزارساله روبه‌رو هستیم. میراثی که محصول کار دانشمندان ایران و اسلام است که در سایه عقلانیت و آزاداندیشی، دانشمندانی مهم برآمدند و زبان فارسی را حفظ کردند که اکثریت آنها از همین آب و خاک برخاستند.
رئیس هیأت امنای مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب افزود: ما در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی موظفیم میراث گرانقدر خود را پاس بداریم. من برای سال آینده، تأسیس سه اقلیم فرهنگی را به تصویب دولت رساندم؛ اقلیم خراسان به‌ویژه نیشابور و سبزوار، اقلیم آذربایجان به‌ویژه خوی و بزرگراه حکمت بین سهرورد تا همدان یعنی پیوند حکمت اشراق و مشاء. ما به میراث پرافتخار خود می‌بالیم و افتخار می‌کنیم که ایران فرهنگی ما همیشه مملو از فرزانگان بی‌بدیل است. شاید فرازونشیب‌هایی رخ داده اما همیشه درخشان و تابناک بوده و تولیدات فرهنگی ما در حوزه‌های گوناگون ادبی و فرهنگی نمود آن است.
اسماعیلی در پایان گفت: طی این ۳۰ سال، نهال این موسسه به درختی تنومند تبدیل شده است و امیدوارم موفق‌تر پیش برود.
به میراث مکتوب تبریک می‌گویم
سپس پیام تصویری محمدعلی موحد، عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی پخش شد که در آن گفت: «داشتم یادداشت دوست عزیزم آقای ایرانی را در سرمقاله شماره ٩۶-٩٧ فصلنامه گزارش میراث می‌خواندم که این بیت به خاطرم آمد و این‌گونه به نظرم رسید که نویسندۀ یادداشت و گویندۀ بیت در حال و هوای مشابهی سخن گفته‌اند. مقصودم اشاره به آن احساس سرشار از رضایت خاطر و خرسندی است که در کلام هر دو موج می‌زند و هر دو از یک دورۀ ۳۰ سالۀ تلاش و تقلّا یاد می‌کنند و خوشحالند از این توفیق که سعی‌شان باطل نبوده و به ثمر نشسته است. آقای ایرانی از ۳۰ سال کوشش مستمر در «احیاء و نشر گلچینی از ذخائر علمی و فرهنگی ایران و اسلام» سخن می‌گوید، آخرین حلقه از این گلچین که هم‌اکنون من در پیش روی خود دارم، تاریخ خلیج فارس از محمدحسین سعادت کازرونی است که فهرست آثار منتشرشدۀ مؤسسۀ میراث مکتوب نیز در پیوست آخرِ کتاب آمده است. این فهرست شامل ٣٨٩ عنوان در ۴۵٧ جلد کتاب است - دستاوردهای قابل ملاحظه و درخور تحسین. کسانی که اندک آشنایی با عالم نسخه‌های خطی و مشکلات مربوط به قرائت و تصحیح و تنظیم آنها دارند، معنی این تعداد را خوب می‌دانند و من در اینجا لازم می‌دانم از دو بازوی پرتوان میراث مکتوب یعنی فصلنامۀ گزارش میراث مختص حوزۀ نقد و تصحیح متون و نسخه‌شناسی و ایران‌شناسی و نیز دوفصلنامۀ موسوم به آینۀ میراث مختص پژوهش‌های ادبی و متن‌شناسی نام ببرم و بالخصوص یاد و خاطرۀ شماره‌هایی از فصلنامه را که تمرکز در موضوع واحدی دارند، مانند شماره‌های ٨٨-٨٩ (پاییز ١٣٨٩) که ویژۀ تاریخ و زبان و فرهنگ آذربایجان است، برجسته‌تر گردانم. به میراث مکتوب تبریک می‌گویم که در مدت فعالیت خود، توانسته‌است نظر خیل عظیمی از پژوهشگران پرمایه را به خود جلب کند و از همکاری آنان که حاصل تحقیقات عالمانه و بی‌سروصدای خود را کریمانه در اختیار میراث مکتوب می‌گذارند برخوردار باشد. به آن محققان گرامی دست‌مریزاد و مرحبا می‌گویم و به عنوان خوانندۀ میراث مکتوب، قدردانی و سپاسگزاری از آنان را وظیفۀ خود می‌دانم و به آقای ایرانی - آن رادمرد پرتلاش و کوشا - آفرین‌ها می‌خوانم و از خداوند خواهانم که آن عزیز را همیشه - چنانکه هست - سرسبز و خوش و خرم و امیدوار و تازه‌نفس نگاه دارد.»
رمز موفقیت
در ادامه ژاله آموزگار، استاد زبان‌های باستانی و عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی در سخنان مکتوبی با عنوان «میراث گرانبها» گفت: رقم ۳۰ در فرهنگ کهن ایرانی از رقم ۴۰ که میراثی میان‌رودانی است، مبارک‌تر است. ۳۰ سال نهادی فرهنگی را سرپا نگه داشتن و با غم‌ها و شادی‌ها زیستن و دوام آوردن کار کوچکی نیست. پایه‌های هویت ما را چه بخواهیم و چه نخواهیم آثار بازمانده از گذشته استحکام می‌بخشد و ناچار باید به تحقیق در میراث بازمانده از گذشته بپردازیم. میراث نامحسوس ما آشنایی با تفکرات گذشته ماست که میراث مکتوب بیشترین تلاش را در این زمینه به کار گرفته است.
این استاد فرهنگ و زبان‌های باستانی دانشگاه تهران ادامه داد: تلاش برای شناخت این آثار بهترین تلاش برای اعتلای فرهنگی ملتی است که مانند دولت‌های تازه‌نام‌یافته در جست‌وجوی دانشمندان دیگر کشورها باشد و میراث مکتوب در پیشبرد چنین هدفی کاری کرده است کارستان که چگونه در کسادی بازنشر متون کهن جوانان علاقه‌مند را به این کار بکشاند.
این عضو شورای عالی علمی مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی با اشاره به اینکه در کسادی بازنشر نوشته‌های کهن، مشتری کمتری دارد و در چنین شرایطی موسسه مکتوب پایه‌گذاری شده و به کار ادامه داده است، اظهار کرد: رمز موفقیت این موسسه مدیون این ویژگی‌هاست؛ عشق به ایران و فرهنگ ایرانی بدون خودشیفتگی، هدفمندبودن، دولتی نبودن و سیاست‌زده نشدن و روابط حسنه با دول همسایه و ایران‌شناسان داشتن.
میراث مکتوب جهان بدون میراث مکتوب ایران قابل تصور نیست
سخنران بعد، نظام‌الدین زاهدی، سفیر فوق‌العاده و مختار جمهوری تاجیکستان در ایران بود که گفت: کارنامه میراث مکتوب نه‌تنها در ایران که در تاجیکستان و شرق و غرب عالم شهره شده است.
او افزود: در همه کشورها برای پاسداری از میراث مکتوب کارهایی می‌کنند. بنابراین امروز همه ملت‌ها که به زندگی معنوی ارج می‌گذارند، برای این مهم تلاش‌های بی‌وقفه انجام می‌دهند. مؤسسه میراث مکتوب الگویی در تصحیح و ترویج میراث مکتوب شد و در ۳۰ سال فعالیت بی‌وقفه بیش از ۴۰۰ اثر با تلاش ایرانی و همکاران پرتلاشش روی نشر را دید و در مراکز ایران‌شناسی جهان جای پیدا کرد.
زاهدی ادامه داد: میراث مکتوب جهان را نمی‌توان بدون میراث مکتوب ایران تصور کرد. ازجمله درباره ماوراءالنهر بیش از ۳۰ اثر منتشر کرده است و بخش مهم آن، در همکاری با دانشمندان تاجیک روی چاپ را دیده است مانند تصحیح آثار مولانا عبدالرحمان جامی و تذکرة‌الشعراء اثر سلطان محمد مطربی سمرقندی، و امیدوارم این همکاری پیدا کند.
میراث مکتوب بیش از سه‌هزارساله داریم
در ادامه مراسم علی‌اشرف صادقی، عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی گفت: اگر اوستا را سروده‌شده در هزار سال قبل از میلاد بدانیم، میراث مکتوب بیش از سه‌هزارساله داریم. و پس از اسلام، متون منظوم و منثور، از قرن چهارم آغاز شد.
او افزود: از دورۀ قاجار تلاش شد تا این میراث همگانی شود و از وقتی اعتمادالسلطنه، وزیر انطباعات ناصرالدین‌شاه شد، تلاش کرد تا در این زمینه کاری کند. این روند ادامه داشت تا پس از انقلاب و اندیشیده شد تا برای احیای این متون تلاش شود، و اکبر ایرانی یکی از کسانی بود که در این راه بسیار کوشید و کم سراغ داریم کسی از جوانی برای احیای میراث گذشتگان همت کند. وزارت فرهنگ هنوز توانایی کمک داشت و بودجه داشت ولی وقتی قطع شد کوشید این مؤسسه را خودکفا کند. البته گویا قرار شد گشایش حاصل شود و دستگیری شود تا در این تنگنا قرار نگیرند.
میراث مکتوب نشان‌دهنده عمق و قدرت فرهنگ ایران
غلامعلی حداد عادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی سخنران بعدی این مراسم بود که گفت: میراث فرهنگی جلوه‌های متنوع دارد اما روشن‌ترین میراث فرهنگی، میراث مکتوب است که عصاره اندیشه و فکر و ادارک انسان و بیش از سایر صور میراث در میراث فرهنگی ماندگار است. تمدن ایران به میراث مکتوب خود افتخار می‌کند؛ کتابخانه معتبر و مهمی در جهان نیست که از فرهنگ ایران و فکر ایرانی و اندیشه نیاکان نسخه‌های خطی فراوان نداشته باشد، شمار نسخه‌های خطی فارسی در هند از شمار نسخه‌های خطی داخل ایران بیشتر است و در کتابخانه‌های اروپا و آمریکا و ترکیه نیز این میراث را داریم که نشان‌دهنده عمق و قدرت و قوت فرهنگ ماست.
این عضو هیأت امنای مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب با اشاره به روند تصحیح نسخه خطی در ایران از قزوینی و مینویی تا خانلری بیان کرد: تصحیح و انتشار نسخه‌های خطی با همه دشواری‌ها و ظرافت‌ها، خدمت به اهل علم و فرهنگ است. آثار تصحیح‌شده در این میراث خوشبختانه هم کمیت قابل توجه و هم کیفیت قابل قبول دارد و هر اهل ادبی می‌تواند کتابی موافق طبع و ذوق خود پیدا کند و از این طیف رنگارنگ می‌تواند چیزی داشته باشد. سرمایه آن، معتبر و مورد اعتمادبودنش بوده است و حتی در محافل ایران‌شناسی خارج از کشور مطمئن است. همچنین باید از تربیت نسخه‌شناسان و مصححان جوان یاد کرد چنانکه در سال‌های اخیر شاهد نام‌های تازه‌ای هستیم.
امکانات کم موجب سعادتمندی میراث مکتوب شده!
سپس حسین معصومی همدانی، عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی در سخنانی گفت: انتقاد کردن از کار بد آسان است و تعریف کردن از کار خوب سخت است. در کار میراث مکتوب نقاط قوت بسیار زیاد است. در این دنیا موفقیت چیز نادری است و میراث مکتوب موسسه موفقی است.
او با بیان اینکه موسسه میراث مکتوب فضای کوچک اما گرم و صمیمانه‌ای دارد که این محیط صمیمانه بر کمبودهای این مرکز غلبه می‌کند، امکانات کم موسسه را یکی از سعادت‌های آنجا خواند و خاطرنشان کرد: معتقدم بودجه کلان آفت کار تحقیق است، موسسه‌هایی هستند که بنای عظیم ایجاد کردند اما کاری نکردند. موسسه دائما در حال پیشرفت است و این پیشرفت گام به گام بوده است.
او در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به اینکه متون علمی مخاطب کمی دارد، گفت: میراث این شجاعت را داشته که حتی وارد متون سخت ریاضی شده و پیوندی میان آن و محققان در دانشگاه‌ها ایجاد کرده است. سهم اکبر ایرانی در این کار خیلی زیاد است و خیلی ناملایمت‌ها را تحمل کرد ولی دل‌گرمی او همکارانش هستند.
احتمال تعطیلی مجله آینه میراث
مجدالدین کیوانی، عضو شورای عالی علمی مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی نیز بیان کرد: ١٠ سالی است که در خدمت مجله آینه میراث بوده‌ام که تاکنون ٧٢ شماره از آن نشر شده است و یک شماره دیگر از آن تا پایان سال منتشر می‌شود و به ظن قریب به یقین دفترش بسته می‌شود چون بی‌مایه فتیر است.
او سپس مقالاتی را که به این مجله پژوهشی می‌رسد، ارزیابی و نقد کرد.
دشمنی با زبان فارسی
سپس اصغر دادبه، استاد دانشگاه و مدیر بخش ادبیات مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی شعری از حافظ «چو عندلیب فصاحت فرو شد ای حافظ/ تو قدر او به سخن گفتن دری بشکن» را خواند و گفت: دشمنی با زبان ارزشمند تاریخی طولانی دارد، چنانچه این دشمنی با زبان فارسی وجود داشته و ادامه دارد. میراث مکتوب زبان عربی به برکت خرد شدن کمر نیاکان ما، بالیده و زبان حسابی شده است.
او ادامه داد: می‌گویند ابوریحان بیرونی گفته زبان مادری من نه عربی است و نه فارسی اما زبان عربی را ستایش کرده و می‌گوید اگر کسی به عربی ناسزا بگوید خوش‌تر از آن است که به فارسی مرا ستایش کند. اما در قرن هشتم حافظ می‌گوید «تو قدر او به سخن گفتن دری بشکن» یا شمس می‌گوید «زبان فارسی لطیف‌تر است و به لطافت آن در تاریخ نیامده است». این تفاوت در نگرش به زبان فارسی از کجا می‌آید؟ میراث مکتوب. در زمان ابوریحان بیرونی ما میراث مکتوب به زبان فارسی نداشتیم اما در طی این سه دهه میراث مکتوب ما گسترش یافته و شاهنامه و قابوسنامه و سیاست‌نامه است.
دادبه در بخش دیگری از سخنان خود گفت: دو مکتب پس از آمدن روش علمی تحقیق در ایران پدید آمد؛ مکتب دقت که علامه محمد قزوینی سرآمدش بود و مکتب سرعت که سعید نفیسی سرآمدش بود. هردو نیاز بود و هردو باید آموزش داده می‌شد؛ البته سرعت به این دلیل بود که میراث در حال خاک خوردن در کتابخانه، بیرون بیاید و احیا شود و اگر اشکالی دارد آیندگان آن را رفع کنند؛ الان برخی این کار را کرده‌اند. چند تصحیح از حافظ داریم، برخی تصحیح جدید نیست و نهایتا در یک مقاله منتشر شود، کفایت می‌کند و اگر بپرسید تصحیح جدید چه فرقی دارد، جواب قانع‌کننده‌ای نمی‌شنوید. اگر سرعت بوده، دقتی هم بوده است و نباید این امر مجوزی باشد تا هرکسی کتابی را تصحیح کند. تصحیح کتاب چاپ‌شده کاری ندارد و خطر جدی‌ای در این زمینه وجود دارد و مسئله دردناکی است. سرعت نفیسی خالی از دقت نبود.
او خاطرنشان کرد: با زبان ارزشمند دشمنی می‌شود، اگر زبان فارسی میراث ارزشمند نداشت، این همه دشمنی برای چه بود؟ با چیزی که ارزش دارد و حس می‌کنند مزاحم است، دشمنی می‌کنند. تمدن جنبه‌های مختلف دارد از موشک تا ساختمان اما فرهنگ انسانیت و اخلاق و رفتار نیک است، بشر و بشریت متمدن شده اما بافرهنگ نشده است، اگر بافرهنگ شده بود این همه آدم را نمی‌کشتند، پا روی حق نمی‌گذاشتند و با زبان که آکنده از فرهنگ است ستیز نمی‌کردند. کسی با شغادها دشمنی نمی‌کند بلکه با رستم‌ها دشمنی می‌کنند.
جز عشق و شیفتگی و شیدایی نبود
در پایان این برنامه، سخنرانی اکبر ایرانی قمی، مدیرعامل مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب بود که گفت: آقایی گفت حتی اگر ایرج افشار هم به شما کتاب داد، من باید ببینم و قبول نکردم و به‌سختی افتادیم. جز عشق و شیفتگی و شیدایی نبود. سمت‌های رایزنی در اروپا و مدیر کلی پیشنهاد شد اما نپذیرفتم.
او ادامه داد: جوانان زیادی علاقه‌مند شدند پناه آنان باشم، چنان این کار در دل‌ها نشسته که وصف‌ناپذیر است و سرمایه اجتماعی عظیم و همدلی حیرت‌انگیزی پدید آمد. از همان ١٣٧٢ که آمدم، احمد مسجدجامعی دست مرا گرفت. همان سال به منزل محمدتقی دانش‌پژوه رفتم، سپس نزد شیخ عبدالله نورانی، ابوالقاسم امامی، ایرج افشار و نزد دیگران نیز به‌مرور رفتم. با شکیبایی و بردباری این مسیر را طی کردیم.
پایان‌بخش این جلسه، رونمایی از کتاب تاریخچه سی‌سال خدمت در میراث مکتوب، ٣٠ عنوان کتاب بازچاپ‌شده منتخب جشنواره‌ها، فهرست کتاب‌ها و مقالات سه نشریّه تخصّصی میراث مکتوب، موسیقی میراث مکتوب (با شعر سیّدعلی موسوی گرمارودی، آهنگ‌سازی پیروز ارجمند و صدای غلامرضا رضایی) و فیلم مستند دستاورد سی‌سال فعّالیّت میراث مکتوب به‌همراه قدردانی از ٣٠ نفر از پژوهشگران و خادمان میراث مکتوب و همچنین بریدن کیک ۳۰ سالگی این مؤسسه بود.
انتهای پیام
منبع: ایسنا
کلیدواژه: میراث مکتوب ژاله آموزگار محمدمهدی اسماعیلی غلامعلي حداد عادل اصغر دادبه محمدعلی موحد علی اشرف صادقی خانه هنرمندان ايران باستان شناسي تركيه حسین علیزاده پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی پژوهشی میراث مکتوب دشمنی می کنند نسخه های خطی زبان فارسی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۹۰۲۶۵۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
چرا BBC دیگر آن قدرت سابق را ندارد؟
روایت‌های BBC در خصوص درگذشت مرحومه نیکا شاکرمی که به عناوین مختلف دست‌مایه جعل نویسی رسانه‌های معاند قرار گرفته است جزو آخرین تکاپوهای امپراطوری دروغین این رسانه‌ها است.
به گزارش مشرق، برنامه امواج شبهه در گفت‌وگو با دکترعلیرضا داودی و دکتر محمد قادری (کارشناس و فعال رسانه) به بررسی تبارشناسی مدل‌های تکامل تبلیغی bbc فارسی با رسانه‌های بیگانه چگونه بحران‌ها را در ایران ایجاد و گسترش می‌دهند پرداخت.
محمدرضا اشراقی کارشناس مجری برنامه در ابتدا با اشاره به این موضوع که رسانه‌های معاند سعی بر این دارند تا تکنیک‌های مختلف را به کار بگیرند و موضوعات تک ساحتی را تبدیل به زوج‌های گزاره‌ای جهت ایجاد خط موازی کنند، گفت: روایت‌های BBC جهانی در خصوص درگذشت مرحومه نیکا شاکرمی که به عناوین مختلف دست‌مایه جعل نویسی رسانه‌های معاند قرار گرفته است جزو آخرین تکاپوهای امپراطوری دروغین این رسانه‌ها است که ماموریت‌شان سنخیتی با اطلاع‌رسانی ندارد و مکلف به انواع شبهه سازی و جهت دادن به جو روانی جامعه هستند تا بدین‌گونه مخاطبان را وارد بن‌بست بدبینی و هراس از رویدادهای جاری در جامعه کنند.
وی افزود: این رسانه‌ها تلاش‌های بسیاری را در خصوص حکم اعدام توماج صالحی نیز انجام دادند که همه گواه بر بحران‌سازی‌های هدفمند و نشأت گرفته از شناخت توأمان با شرایط روز جامعه است اما در این میان نباید دور دوم انتخابات مجلس شورای اسلامی و برنامه‌ریزی‌های رسانه‌ای این شبکه‌ها را از یاد برد. اما مدل های تکامل تبلیغی شبکه ای مثل BBC چگونه سپری می شود؟
داودی در ادامه صحبت‌های کارشناس مجری برنامه با تاکید بر این موضوع که مدل‌های تکامل تبلیغی شبکه کهنه‌کاری مانند BBC به تبار تبلیغی این شبکه برمی‌گردد، عنوان کرد: بی‌بی‌سی دارای عقبه‌ای ۸۰ ساله در ایران است و مهمترین ظهور و بروز این شبکه در عرصه فرآیند سیاسی ایران است. زمانی که راجع به بی‌بی‌سی صحبت می‌شود در واقع صحبت راجع به یکی از قدرتمندترین رسانه‌ها در بین قدرتمندان رسانه‌ای است اما این به این مفهوم نیست که بی‌بی‌سی بدون مشکل است بلکه گاهی قدرت یک رسانه در نشان دادن زوایای آشکار برای پنهان کردن ضعف‌های نهان است.
وی ادامه داد: زمانی که از بی‌بی‌سی صحبت می‌شود ابتدا باید دو پیش فرض را پذیرفت، نخست اینکه بی‌بی‌سی رسانه‌ای بسیار قدرتمند است و دوم اینکه این رسانه قدرتمند، باگ‌های بسیار بزرگ و متنوعی را در درون خود دارد. در حقیقت بی‌بی‌سی در ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ تا بی‌بی‌سی دوازده بهمن ۱۳۵۷ یک فرم از بی‌بی‌سی است و بی‌بی‌سی دوازده بهمن ۱۳۵۷ تا ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ فرمی دیگر و بی‌بی‌سی بیست و دو بهمن ۱۳۵۷ تا سی و یک شهریور ۱۳۵۹ فرم دیگر بی‌بی‌سی است و از سال ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۹ شاهد تغییر فاز بی‌بی‌سی هستیم و از سال ۱۳۶۹ تا ۱۳۷۹ نیز شاهد بی‌بی‌سی متفاوتی هستیم، از سال ۱۳۷۹ تا ۱۳۸۰ نیز یک سال طلایی برای بی‌بی‌سی بود که به‌طور کامل کمپین می‌کند و حتی تغییر دیافراگم محتوایی می‌دهد.
کارشناس ارشد رسانه و علوم شناختی افزود: بی‌بی‌سی از سال ۱۳۸۰ تا ۱۳۸۸ مرحله اول نوزایی تبلیغی را تجربه کرد و از سال ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۲ فرآیند دوم را طی می‌کند، از سال ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۶ فرآیند سوم و از سال ۱۳۹۶ تا ۱۳۹۸ فرآیند چهارم و سال ۱۴۰۱ دگردیسی دوم یا کمپین دوم را پس از سال ۱۳۸۰ تجربه می‌کند، بنابراین زمانی که صحبت از بی‌بی‌سی می‌شود صحبت از رسانه تکامل یافته از بدو تولد نیست.
***پیش‌دستی بی‌بی‌سی در موضوعات ایران به کمک تقاطع ماینینگ
داودی در ادامه گفت: سه دلیل وجود دارد که بی‌بی‌سی از بدو تولد تکامل یافته نبوده است، نخست انطباق رسانه بر فضای جامعه شناختی در ایران، در بین رسانه‌ها جامعه شناس‌ترین سردبیر رسانه‌ای لارا پطروسیان است که در حال حاضر در بی‌بی‌سی مشغول به کار است، این فرد حافظه تاریخی جامعه ایران در بی‌بی‌سی است و با فاصله زیادتری از وی صادق صبا نیز حافظه تاریخی، اجتماعی و سیاسی ایران در حوزه رسانه تلقی می‌شود.
وی عنوان کرد: بی‌بی‌سی رسانه‌ای است که در بستر جمع‌آوری اطلاعات درست، انطباق با سیاست‌های خود و تنظیم پرسپکتیو با اهداف خودش در جامعه ایران است به همین دلیل بی‌بی‌سی جزو بزرگترین رسانه‌هایی است که بالغ بر ۱۶ روش جمع‌آوری اطلاعات را تنها در ایران دارد. در مرحله دوم بی‌بی‌سی در سال ۱۳۵۷ تا ۱۳۵۹، دوازده بهمن ۱۳۵۷ تا بیست و دو بهمن ۱۳۵۷ متوجه شد که آن‌چه از ۱۳۴۲ جمع‌آوری کرده است کمک نهایی برای پیش‌بینی ۱۳۵۷ را به او نداده است به همین دلیل طی آن چند روز مدل ماینینگ خود را تغییر داد.
این کارشناس ارشد رسانه افزود: مدل ماینینگ CNN و Fox News بسیار به یکدیگر شبیه است و از آن طرف نیز العربیه و Fox News مشابهت دارند و الجزیره با الشرقیه و MSNBC با فرانس ۲۴ بسیار شباهت دارد، این رسانه‌ها در مدل ماینینگ بسیار شبیه به یکدیگر هستند اما ماینینگ هیچ رسانه‌ای در دنیا شبیه به بی‌بی‌سی نیست، چرا که بی‌بی‌سی از روش تقاطع ماینینگ به جای ماینینگ موازی استفاده می‌کند و به همین دلیل راجع به موضوعات در ایران می‌تواند پیش‌دستی کند.
وی ادامه داد: مرحله سوم که از حدفاصل ۵۹ به بعد بود زمانی که دیتا رادیو بغداد به رادیو بی‌بی‌سی فارسی و تا سال ۸۱ نیز رادیو موسکو به بی‌بی‌سی اضافه می‌شود و بی‌بی‌سی از سال ۱۳۵۷ به بعد وارد مرحله مدل در حوزه رسانه می‌شود به همین دلیل افرادی که از سالیان گذشته این رادیو را دنبال می‌کنند آن را با برنامه‌های شبانگاهی می‌شناسند، یکی از مدل‌هایی که بی‌بی‌سی به آن رسیده این است که مردم ایران انتهای روز را به عنوان مدل برای ماینینگ استفاده می‌کنند.
این کارشناس ارشد رسانه و علوم شناختی ادامه داد: اگر بی‌بی‌سی را از همه ابعاد بررسی کنیم ردپای اعتلاف دو جریان را خواهیم دید، وزارت امور خارجه انگلستان و میز ایران در MI6 که می‌تواند رسانه‌ای را ایجاد کند که می‌توان گفت اشراف خوبی بر موضوعات دارد و همچنین تسلط خوبی بر استفاده از تکنیک‌ها دارد.
***چرا بی‌بی‌سی دیگر آن قدرت سابق را ندارد؟
قادری در ادامه به مدل‌های رسانه‌های بیگانه خاصه بی‌بی‌سی فارسی در مورد نیکا شاکرمی و توماج صالحی اشاره کرد و گفت: زمانی که به بحث در مورد بی‌بی‌سی پرداخته می‌شود و به صورت ماهوی بررسی می‌شود باید توجه داشت که به روند فعالیت این رسانه و فراز و فرودهایی که طی کرده نیز باید توجه کرد. ابتدا به این موضوع بپردازیم که بی‌بی‌سی برای چه تاسیس شد و چه کار ویژه‌ای را قرار بود به سرانجام برساند، آیا در مقاطع زمانی مختلف توانسته به این هدف برسد، آیا توانسته تکمیل‌کننده پازل اتاق فکرهایی باشد که در نظر داشتند در بخشی از فرآیند عملیاتی خودشان از ظرفیت بی‌بی‌سی استفاده کنند و یا نه، اگر از این زاویه به موضوع نکاه کنیم درخواهیم یافت بریتانیا باتوجه به نقش و جایگاهی که در نظام بین‌الملل در اواخر قرن ۱۹ و ۲۰ برای خود در نظام بین‌الملل تعریف می‌کند، بی‌بی‌سی جزو ارکان این فضا است.
وی ادامه داد: در قرن ۱۹ انگلستان یا بریتانیا تلاش می‌کند تا به کمک مدل‌های استعمار قدیم و کهنه بازوهای خود را در اقسار نقاط دنیا بگونه‌ای باز کند که آفتاب در امپراتوری بریتانیا غروب نکند، طبیعتا اتاق فکرهایی که برای این طراحی عکلیات می‌کردند متوجه این موضوع شدند که جنگ‌ها نیز نسل به نسل در حال عوض شدن است و از جنگ‌های کلاسیک و جنگ‌هایی که تنها با استفاده از ابزار سرد در آن استفاده می‌شد به سمت ابزارهای گرم نیمه خودکار، خودکار و اتومات تا جنگ‌های موج چهارمی، جنگ‌های شناختی و ادراکی که با مدل‌های ترکیبی چند لایه به ظهور و بروز می‌رسند، تغییر کرده است.
کارشناس و فعال رسانه افزود: بی‌بی‌سی نیز از آن‌جایی که نقش گرفت و وارد این معادله شد تا به امروز خودش را براساس این به روز شدن‌های مداوم تنظیم می‌کند و بر اساس آن پیش می‌رود. امروزه به دلیل تقویت شدن جبهه مقابل بی‌بی‌سی و یا به دلیل اینکه ظرفیت‌ها و پتانسیل‌هایش رو به افول است، بی‌بی‌سی دیگر آن قدرت سابق را ندارد و موج سازی‌ها و فضاسازی‌های کنونی موجب شده است تا اثرگذاری پیشین را نداشته باشد.
وی ادامه داد: رسانه‌های تروریستی شامل چندین معنا است یا رسانه‌هایی که از تروریست حمایت می‌کند و یا خود بستری برای تحقق تروریسم است. این رسانه‌ها بگونه‌ای تولید محتوا می‌کنند که آن فضایی که در ذهن مخاطب ایجاد می‌کند منجر به فرآیندهای تروریستی و خشن می‌شود، زمانی که در چنین نمودار یا الگوریتمی بی‌بی‌سی را بررسی می‌کنیم متوجه می‌شویم که جایگاهی برایش تعریف شده است و در فضای جنگ‌های مدرن، پست مدرن و موج چهارم توانسته خود را به روز کند.
قادری با تاکید بر اینکه در شرایط کنونی در بسیاری از موضوعات بی‌بی‌سی دیگر عنصر فعال مایشاء نیست، گفت: برخی از رفتارهای این رسانه گاهی منفعالانه است و کاملا واکنشی و پدافندی عمل می‌کند، به این معنا که بالاجبار از اتاق آفند خارج شده و نمی‌تواند طراحی ابتدا به ساکن کند.
***بی‌بی‌سی فارسی یکی از اقتضایی ترین رسانه‌های عملیاتی ایران
داودی با بیان این موضوع که بی‌بی‌سی زمانی که وبلاگ روز هفتم را زد و زمانی که در ترکیب رادیو بی‌بی‌سی فارسی و وبلاگ روز هفتم مقدمات شکل‌گیری بی‌بی‌سی فارسی سال ۱۳۸۷ را زد حائذ اهمیت بود، گفت: ذات بی‌بی‌سی، ذات حرکت بر روی یک تکنیک ساده است. بی‌بی‌سی امکان گفتن دروغ گرم راجع به ایران را ندارد و جنس حرکت آن در مواجه با ایران حرکت بر روی دروغ سرد است تا بتواند آن را گرم کند، یعنی آن چه که بی‌بی‌سی راجع به آن عملیات انجام می‌دهد اتفاقی کاملا سرد است و باتوجه به میزان کنش‌گری و یا پذیرش‌گری که در ایران از حدفاصل مخاطب تا مخاطب، مسئول تا مسئول و مسئول تا مخاطب اتفاق می‌افتد نشان دهنده این است که می‌تواند روی تکنیک مدنظر مانور دهد و یا این امکان فراهم نیست.
وی ادامه داد: اساسا بی‌بی‌سی هر فعالیتی را که انجام می‌دهد مبتنی بر این است که آیا آن اقدام منجر به تکامل و یا زنجیره پیام می‌شود و یا نه، به همین دلیل است که در کنار بی‌بی‌سی فارسی رادیو آزادی یا رادیو فردا فعلی وجود داشت. با گذر زمان دریافتند که رسانه اجتماعی ندارند از این رو تلویزیون بی‌بی‌سی، گزینه شهروند خبرنگار و شبکه من و تو، گزارشگر من و تو را خلق می‌کند، این اقدام در حقیقت تست سرد است.
این کارشناس ارشد رسانه و علوم شناختی گفت: به همین دلیل است که بی‌بی‌سی فارسی مسائل اجتماعی را مطرح می‌کند و سپس متوقف می‌شود تا کنش‌گری در داخل یا زنجیره تأمین ارزش افزوده بی‌بی‌سی را در داخل بررسی کند. بنابراین بی‌بی‌سی زمانی که می‌خواهد کار بکند ابتدا دروغ سرد می‌گوید چرا که برای او خطری ندارد و اگر به نتیجه دل‌خواه نرسد مشکلی ایجاد نمی‌کند ولیکن اگر به نتیجه برسد موج سواری بی‌بی‌سی از همان لحظه آغاز می‌شود.
داودی عنوان کرد: یکی از نقاط ضعف بی‌بی‌سی این است که موضوعاتی که در ایران موج ایجاد می‌کند در حقیقت فکت اطلاعاتی به نقل از یک منبع آگاه نامشخص است. سیستم رسانه‌ای و پیامی که در بی‌بی‌سی تولید می‌شود باتوجه به اینکه از دروغ سرد شروع می‌شود بلا استثنا ارتعاش سنجی می‌شود به همین دلیل نیز بی‌بی‌سی فارسی یکی از اقتضایی ترین رسانه‌های عملیاتی علیه ایران است.
وی افزود: بی‌بی‌سی از سال ۸۸ به این طرف، ۸۵ درصد موج‌هایی که ایجاد کرده است موج‌های پسینی بوده است یعنی منتظر مانده تا اتفاقی در ایران رخ دهد و آن را بزرگ کند اما نتوانسته آن را به یک جرقه تبدیل کند. سال ۸۸ به دلیل عدم اتصال به محیط در داخل ایران باید رصد خود را قوی می‌کرد به معنای دریافت رخ داد پس از وقوع که به این معنا است که نمی‌تواند شروع کننده باشد و تنها می‌تواند روی آن موج سواری کند که مکانیزم بی‌بی‌سی فارسی راجع به وقایع در ایران است.
*** پروژه جدید غرب در خصوص نیکا شاکرمی
قادری در ادامه گفت: طبیعتاً باید رفتار سایر رسانه‌ها را نیز بر مبنای متغیر دیگری بررسی کنیم که آن متغیر مسیر تحولات در داخل کشور ما است و یا به عبارت کلان‌تر مسیر تحولات در جبهه مقابل بی‌بی‌سی است. اینکه در جبهه مقابل چه اتفاقی می‌افتد و تحولات چه سمت و سویی پیدا می‌کند به عنوان یک متغیر اثر مستقیم بر رفتار و روند بی‌بی‌سی دارد. اگر موضوع نیکا شاکرمی را از جوانب مختلف بررسی کنیم نیز به این موضوع خواهیم رسید نخست اینکه صدور حکم توماج صالحی که می‌تواند بازخوانی موضوع نیکا شاکرمی باشد، نکته دوم به این موضوع بر می‌گردد که علی الظاهر مدیران بی‌بی‌سی با وزیر اطلاعات رژیم صهیونسیتی جلسه‌ای داشتند مبنی بر موج سازی تا فشار جهانی را کمتر کنند که طبیعتا جمهوری اسلامی ایران به عنوان محور و رکن جریان مقاومت باید محور و سیبل قرار می‌گرفت.
وی ادامه داد: در ماجرای نیکا شاکرمی قرار بر این بود که اگر دروغ سرد راجع به نیکا شاکرمی گرفت بلافاصله اینترنشنال و وی او ای حضور پیدا کنند. براساس توان و ظرفیت جبهه مقابل و روند و مسیر تحولاتی که در جبهه مقابل اتفاق می‌افتد ظرفیت سنجی کرده و مسیر خود را پیدا می‌کنند و به آن سمت حرکت می‌کنند.
قادری گفت: علمای علم ارتباطات و علمای علم سیاست بارها به این نکته از نقطه نظرهای علمی و پژوهی تاکید کردند که به هر میزان که بتوانید توانمندی و استقامت خود را به رخ بکشید طبیعتا دشمن ناتوان‌تر در مقابل شما خواهد بود.
داودی گفت: زمانی که صحبت از وضعیت فعلی بی‌بی‌سی می‌شود سه مسئله را باید مورد توجه قرار داد نخست اتصالات رسانه‌ای و فرا رسانه‌ای که بی‌بی‌سی دارد، نکته دوم به محیط فعالیت بی‌بی‌سی فارسی بر می‌گردد، محیط داخلی فعالیت بی‌بی‌سی فارسی محیط بسیار پیچیده‌ای است که به جنس رفتار و اکت مخاطب به صورت عام بر می‌گردد، جنس گمراه کنندگی دشمن یا فریب بزرگ توسط مردم در ذات مخاطب ایرانی نهفته است.
وی با تاکید بر اینکه ضریب موفقیت بی‌بی‌سی زیر ۵۰ درصد است، گفت: نقاط قوتی که ما در داخل ایجاد می‌کنیم در واقع به او کمک مرده است تا به این میزان برسد، اگر به بی‌بی‌سی دهه ۳۰ تا ۷۰ عدد ۹۰ را بدهیم اما در حال حاضر این رقم به کمتر از ۵۰ رسیده است. اساسا کنش‌گری بی‌بی‌سی به زیر ۵۰ درصد رسیده است و باید مراقب بود تا در داخل به آن ضریب ندهیم.
قادری با اشاره به این موضوع که در داخل کشور نباید ظرفیت‌ها و توامندی‌ها را نادیده گرفت، افزود: هر آن چه که امروز داریم به این بر می‌گردد که در سمت درست تاریخ ایستاده‌ایم، ما ظرفیت‌هایی داریم که به ما این نوید را می‌دهد که در مسیر درستی گام بر داشته‌ایم. نکته دوم به این موضوع بر می‌گردد که روایت‌گر بودن و شمل دادن روایت اول و روایت آخر از اهمیت بسزایی برخوردار است که لازم است به آن نیز توجه داشت.
داودی ادامه داد: مباحث اقتصادی اگرچه پاشنه آشیل است اما گاهی دشمن روی این موضوع به شیوه روانی کار می‌کند و گاهی ضعف در داخل است و این رسانه‌ها نیز به دنبال همین نقاط ضعف هستند تا بتوانند از آنها فرصتی برای جریان سازی خلق کنند.
گفتنی است؛ برنامه «امواج شبهه» گفتگویی تخصصی پیرامون ماهیت‌شناسی و رفتارشناسی رسانه‌های فارسی‌زبان بیگانه است که با هدف روشنگری و افشای تکنیک‌های رسانه‌ای است، روزهای یکشنبه و سه‌شنبه ساعت ۱۶ به مدت ۶۰ دقیقه از آنتن این شبکه به نشانی موج اف‌ام ردیف ۱۰۳,۵ مگاهرتز پخش می‌شود.
علاقه‌مندان می‌توانند نظرات خود را از طریق سامانه پیامکی ۳۰۰۰۰۱۰۳۵ و شماره ۰۹۰۳۹۱۳۴۷۴۴ در پیام‌رسان‌های مجازی به اشتراک بگذارند. این برنامه به سردبیری دکتر علیرضا داودی، نویسندگی و تهیه‌کنندگی سیده فاطمه شعار، اجرا و کارشناسی محمدرضا اشراقی به روی آنتن می‌رود. همچنین در این برنامه فائزه مقدم مسئول دعوت از مهمانان، فائزه سلطانی خبرنگار و مائده حیدری به‌عنوان آیتم ساز برنامه امواج شبهه فعالیت می‌کنند.
ببینید | فریادهای تهیهکننده سریالهای خاطرهانگیز رضا عطاران بر سر فرد محکوم در پرونده مرگ مشکوک زهره فکور صبور در صحنه دستگیری!